KUTADGU BİLİG

   Kutadgu Bilig, 900 yıllık bir geçmişi olan İslâmi Türk Edebiyatının ilk ürünüdür. Eser, Türk dili ve edebiyatının olduğu kadar, Türk kültür tarihinin de vazgeçilmez bir kaynağıdır.

  Kutadgu Bilig, kutluluk bilgisi, mutluluk bilgisi, mutluluk veren bilgi anlamlarına gelir. Eser, Kaşgar’da, Yusuf Has Hacip tarafından 1069-1070 yılında tamamlanıp Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur. Şair, eserinde insanlara, her iki dünyada da mutluluğu yakalayabilmek için tutulacak yolları göstermektedir. Bu yollardan biri “adalet”tir. Yusuf Has Hâcip, Türk devlet teşkilatı ile ilgili görüşlerini açıklarken hep “adalet”ten söz eder. Hükümdarın en önemli görevi doğru kanunlar yapmaktır. Kanun karşısında bey de kul da; akraba da yabancı da eşittir. Devletin ayakta durabilmesi, toplumu oluşturan kişilere doğrulukla eşit muamele edilmesine bağlıdır.

   Sadece yönetenlerin doğru olması yetmez. Yönetilenler de doğru olmak zorundadır.

   Kutadgu Bilig, didaktik ve alegorik bir eserdir. Mesnevi nazım şekliyle ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır. Ahlakî, siyasi ve sosyal konulu bir eserdir. Eserin sonunda “kaside” şeklinde söylenmiş 124 beyitlik üç parça ve eserin içinde yeri geldikçe söylenmiş 173 dörtlük vardır. Eserin tamamı 6645 beyittir.

Kutadgu Bilig, karşılıklı konuşma tarzı kullanılarak yazılmıştır. Diyalogların canlılığı, esere gerçek bir tiyatro üslubu kazandırmıştır. Devlet idaresine ve sosyal düzene ait problemler ele alınırken, tartışma yöntemi kullanılmıştır.

  Şair, hem soyut kavramları anlatabilmek hem de eserinde yeri geldikçe diyalog yöntemini kullanabilmek için sembol tiplerden yararlanmıştır. Dört soyut kavram ve bunları temsil eden kişiler şunlardır:


Adalet (Köni törü)

Kün Togdı adlı hükümdar

Saadet (Kut,mutluluk)

Ay Toldı adlı vezir

Akıl      (Ukuş)

Öğdülmiş (Vezirin oğlu)

Akıbet ve Kanaat

Odgurmış (Zahit kişi)


    Kutadgu Bilig, öğretici bir eserdir. Eserde, Türk halkı arasında yaygın olarak kullanılan edebi söyleyişlere, atasözlerine, deyimlere bolca yer verilmiştir. Şiirde ahenk, ölçü, kafiye ve redif gibi öğelerle sağlanmıştır. Birçok mısrada “iç” kafiyenin kullanıldığı görülür.



Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.