ANI (HATIRA) Bir kimsenin özellikle tanınmış kişilerin yaşadıkları dönemde gördükleri ya da yaşadıkları ilginç olayları gözlemlerine ve bilgilerine dayanarak anlattıkları yazı türüdür. Tanınmış sanatçı, siyasetçi,ve bilim adamlarının yazdığı anılar onların yaşayışlarını,yaşadıkları dönemdeki önemli olayları anlatması bakımından önemlidir. |
Özellikleri 1)Yaşanmakta olanı değil, yaşanmış bir konuyu anlatır. 2)İnsan belleğinde iz bırakan olay ve olguları anlatır. 3)Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı yaptığı için tarihçilere ışık tutar. 4)Tanınmış, bilim, sanat, politika adamlarının yaşamlarını çalışma ve araştırmayla anlatır. 5)Yazarın unutulmasını istemediği gerçekleri kalıcı kılar. 6)Geçmiş birinci kişinin ağzından kişisel yargılar ve yorumlarla verilir. |
ANI İLE GÜNLÜĞÜN BENZER VE FARKLI YANLARI 1- Anı da günlük gibi bir kişinin başından geçen gerçek yaşantılardan kaynaklanan yazı türüdür. 2- Günlük yaşanırken anı ise yaşandıktan sonra yazılır. 3 - Anılar, yazarların yaşlılık çağlarında yazdıkları ve yaşamları boyunca karşılaştıkları olayları nesnel bir şekilde ortaya koyan yazılardır. Günlüklerde ise daha öznel, derin, içten ve ruhun derinliklerinden kopup gelen anlık duygu ve düşünceler hakimdir. 4 - Anı yazılarının anlatım açısından kurgusal niteliklere sahip olduğunu da söyleyebiliriz. Günlükler ise kurgudan uzak yoğun düşüncelerin toplamıdır. |
TARİHSEL GELİŞİMİ Batıda en çok yaygın bir tür olup ilk örneğini eski Yunan sanatçısı Ksenopho’nun Anabasis adlı eseriyle vermiştir. Alman filozofu Eflatun’un birçok eseri bu türdendir. 18. yüzyıl’da JJ. Rousseau’nun İtiraflar Goldoni’nin İyilik Sever Somurtkan, Goethe’nin Şiir ve Gerçek, Andre Gide’in Jurnaller bu alanda önemli eserlerdir. 19. yüzyılda Fransız edebiyatında : Victor Hugo’nun Gördüklerim, Stendhal’ın Bencillik Anıları, Verlaine’nin İtiraflarım Rus yazar Tolstoy’un İtirafım 20.yüzyılda dünyanın her ülkesinde çok sayıda edebiyatçı bu türde eserler vermeye devam etmektedir. Bizde, 7.yüzyıla ait Göktürk Yazıtları bu türün ilk örneği sayılmaktadır.16.yüzyılda Ebul Gazi Bahadır Han’ın yazdığı Şecere-i Türk’tür. 17.yy’da Katip Çelebi ve Naima’nın bir çok eseri bu türün örneklerindendir. Eski edebiyatta anı özelliği taşıyan Vakainameler, Gazavatnameler, sefaretnameler bu türün örnekleri sayılmaktadır. Edebi tür anlamında anı ise bizde Tanzimat döneminde başlamıştır. Önceleri Ebuzziya Tevfik ve Ali Suavi çıkardıkları gazetelerde anılarını yayınlarlar. Namık Kemal’in; Magosa Mektupları, Ziya Paşa’nın; Defter-i Amel Ahmet Mithat Efendi’nin;Menfa Muallim Naci’nin;Ömer’in Çocukluğu Servet-i Fünun Döneminde; -Ahmet Rasim’in;Eşkal-i Zaman, Falaka Muharrir ;Şair -Halit Ziya’nın;Kırk Yıl, Saray ve Ötesi -Hüseyin Cahit Yalçın’ın : Edebi Hatıralar Son Dönem Edebiyatında -Yakup Kadri Karaosmanoğlu; Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda , Gençlik ve Edebiyat Hatıralarım -Halide Edip Adıvar;Türkün Ateşle İmtihanı -Yahya Kemal: Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım -Yusuf Ziya Ortaç; Porteler, Bizim Yokuş -Ahmet Hamdi Tanpınar; Kerkük Anıları -Samet Ağaoğlu: Babamın Arkadaşları -Salah Birsel : Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu -Halikarnas Balıkçısı : Mavi Sürgün -Oktay Rıfat Şair Dostlarım Ayrıca, son dönemde, Celal Bayar, İsmet İnönü, Kazım Karabekir ve Rauf Orbay gibi siyasi kişilerin yazdıkları anılar, yakın tarihimizi aydınlatması bakımından önemli eserlerdir. |
Çeşitli Konulardaki Anılar 1)Hariciye ve Elçilik Anıları; Ülkemizi yurt dışında temsil eden, yurt dışı görevlerinde bulunan bazı kişiler oradaki kimi ilginç gözlem ve izlenimlerini yazıya dökmüşlerdir. Ali Fuat Cebesoy Moskova Hatıraları (1955); Feridun Cemal Erkin Dışişlerinde 34 Yıl (1980); Zeki Kuneralp Sadece Diplomat (1982)… 2)Cezaevi ve avukat anıları; Ülkemizde belli dönemlerde özellikle aydınlar, sanatçılar, edebiyatçılar zaman zaman tutuklanmışlardır.Onlar hapishanede yasadıkları olayları anlatmışlardır. 3) Tiyatro ve Tiyatro Sanatçıları İle İlgili Anılar; Kimi tiyatro yazar ve sanatçıları da meslek hayatları boyunca başlarından geçen ilginç olayları kaleme almışlardır. Hafi Kadri Alpman Ahmet Fehim Bey’in Hatıraları (1976); Vasfi Rıza Zobu O Günden Bu Güne (1977), Uzun Hikâyenin Sonu (1990); 4) Basın Anıları; Basın çalışanlarının, yazar ve muhabirlerinin anıları vardır: Ahmet Rasim Muharrir, Şair, Edip (1926, 1980); Ahmet İhsan (Tokgöz) Matbuat Hatıralarım (1930-1931); Yusuf Ziya Ortaç Bizim Yokuş (1966); Necip Fazıl Kısakürek Babıali (1975); Vedat Nedim Tör Yıllar Böyle Geçti (1976)… 5) Askeri konulu anılar; Afet İnan Atatürk’ten Hatıralar (1950), Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler (1959); Falih Rıfkı Atay Atatürk’ün Bana Anlattıkları (1955), Atatürk’ün Hatıraları (1965), Çankaya (1969); Celal Bayar, Şevket Süreyya Aydemir Suyu Arayan Adam (1959); İsmet Kür Anılarıyla Atatürk (1965); Ali Fuat Cebesoy Sınıf Arkadaşım Atatürk (1997); Hilmi Yücebaş Atatürk’ün Nükteleri Fıkraları Hatıraları (1963) |
Anının Yazılış Amaçları 1)Geçmişi bir kez daha yaşamak ve yazma alışkanlığı kazanmak. 2)Yok olup gitmesini göze alamadığımız bir gerçeğe kalıcılık kazandırmak. 3)Gelecek kuşaklara geçmişten sonuçlar çıkarıp sunmak. 4)İnsanoğlunun; yaşantılarını, deneyimlerini başkalarıyla paylaşmak gereğini duymak. |
Edebibilgiler.com 2009 © Her hakkı saklıdır. |
