ANLATIMDA GENEL AMAÇLAR


Bir anlatım (yazılı ya da sözlü), şu dört genel amaçtan biri için yapılır:


1. Okuyucuya bilgi verme


2. Okuyucunun gözünde canlandırma


3. Okuyucuyu bir "olay"ın ( ya da "durum"un) içinde yaşatma


4. Okuyucunun düşüncesini değiştirme


Bu genel amaçlara ulaşmak için, belirli özellikleri olan "anlatım biçimleri"ni uygulamak gerekir.



ANLATIM BİÇİMLERİ


    Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir olayı veya herhangi bir durumu sözle yahut yazıyla aktarma iÅŸine anlatım diyoruz.


    Duygu ve düşünceler sözcüklerle ifade edilir. Çünkü anlatımın aracı sözcüklerdir. Ä°nsanoÄŸlu bunları bir anlam ilgisiyle sıralayarak amacına uygun bir kompozisyon elde eder.


    Anlatımda seçilen konuya, anlatılmak istenen duygu ve düşünceye paralel olarak yazar, okuyucuyu etkileyecek, iletmek istediklerini en iyi ÅŸekilde verecek bir üslup ve dil oluÅŸturmayı amaçlar. Ä°ÅŸte bu amaca ulaÅŸmak anlatım biçimlerinin uygun olanının seçilmesine baÄŸlıdır.


ANLATIM Ä°LKELERÄ°


Bir anlatımın güzel olabilmesi için, o anlatımda bulunması gereken nitelikler vardır. Bu nitelikleri şu şekilde sıralayabiliriz:

1. AÇIKLIK: Anlatımdaki her cümlenin tek anlam taşımasıdır. böyle cümlelerden, her okuyan aynı anlamı çıkarır.

2. YALINLIK: Gereksiz süslemelere başvurmadan, sözcükleri gerçek anlamlarıyla kullanarak yapılan anlatımlardır. Yalın anlatımda, anlamı bilinmeyen yabancı sözcükler, olabildiğince az kullanılır.

3. DURULUK: Anlatımda gereksiz sözcüklere yer verilmemesidir. Buna kısaca "yeterli en az sayıda sözcükle anlatmak" diyebiliriz.

   Ã–rnek:

Eski, tanınmış bir yazarımızdan bir gazetede günlük fıkralar yazması istenmiş. Ücret konusu açılınca yazarımız şunları söylemiş: "Uzun yazarsam yarım altın isterim; kısa yazarsam bir altından aşağısı olmaz." (Bu paragrafta, kısa ve özlü yazmanın yani duruluğun daha zor olduğu vurgulanmıştır.)

4. AKICILIK: Bir anlatımı seslendirirken, söyleyiÅŸ  zorluluÄŸu olmaması, dilin takılmamasıdır.

5.ÖZGÜNLÜK: Anlatımın,anlatıcıya özgü bir söyleyişle gerçekleştirilmesi, "taklit" izlenimi uyandırmamasıdır. Yazarların, kendilerine özgü anlatımlarına üslup denir. Kısaca üslup, bir yazarı başka yazarlardan ayıran anlatış özellikleridir.

   Ã–rnek:

Bir dil yanlışından dolayı daha ilk sayfalardan elimden bıraktığım romanlar olmuştur. "Sen benim dilimi bırak da anlattıklarımı oku." diyemez bana hiçbir romancı, diyememelidir. Ben bir romanı, neyi anlattığı için değil, onu nasıl anlattığını merak ettiğim için okurum.

(Bu paragrafta yazar, okuduğu bir romanda en çok dil ve söyleyişe (üsluba) önem verdiğini belirtiyor.)



Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.