LETRİZM (HARFÇİLİK)

  'Harfçilik' mânâsına gelen ve "lettre" (harf) kelimesinden türetilen letrizm (lettrisme), ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra görülen ve öncülüğünü Romen asıllı isidore Isou'nun yaptığı bir ÅŸiir akımıdır.

  Dadaizm ile bazı hususlarda benzerlikleri bulunan ve önemli ölçüde de bu hareketten doÄŸan letrizm, mevcut ÅŸiir/edebiyat anlayışlarını bütünüyle reddeden ve geleneÄŸi bütünüyle yıkmak isteyen bir anlayışın ürünüdür.

  Söz konusu reddediÅŸ, ÅŸiirin sadece bilinen birtakım genel ifade biçimlerine, ÅŸekline, muhtevasına deÄŸil, dilin yüzyıllar içinde teÅŸekkül etmiÅŸ geleneksel iÅŸleyiÅŸi ve onun anlam dünyası nadir. O kadar ki, kelimelerin yapısı ve mânâsı da reddedilerek en geliÅŸmiÅŸ ifade ve anlaÅŸma vasıtası olan dil, saf harf ve sese indirgenir. Zira letrislere göre yüzyıllardan beri çıkarlarımıza alet ettiÄŸimiz günümüz dilinin saflığı yok edilmiÅŸtir. Onu baÅŸlangıcındaki saflığına döndürmeli ve bu konuda hürriyetine kavuÅŸturulmalıyız. Bu da dilin, en küçük birim durumundaki harflere ve onların karşılıkları olan seslere indirgenmesiyle mümkün olur. Ãœstelik böylece evrensel bir dil ortaya konmuÅŸ olacaktır.

  Akımın öncüsü isodore Ä°sou, bu konuda ÅŸunları söyler: "Harf ötesinde hiçbir ÅŸey yoktur. Aklımızda harf olmayan ya da harf olamayacak hiçbir ÅŸey yoktur. Yüzyıllardan beri, damar sertliÄŸine uÄŸramış 24 harf içinde çürüyüp giden alfabeye 19 yeni harf katmış olmakla öğünebiliriz."

  Ses taklidi yoluyla anlam ötesi bir müzikalite yaratmak isteyen letrisler, alfabeye on dokuz yeni harf daha ekleyerek, söz konusu amaçlarını gerçekleÅŸtirmeye çalışırlar. Aslında letrizmin çabalarına benzer bazı denemeleri daha önceki dönemlerde görmek mümkündür. Bir noktaya kadar yeni anlatım yolları arayışı olarak deÄŸerlendirilebilecek olan letrizmin, gerçekte estetik ve sanatla ciddi hiçbir iliÅŸkisi yoktur. Letrislerin savunduÄŸu doÄŸrultuda yazılan metin (eÄŸer buna metin denirse), hiçbir anlamı olmayan birtakım seslerin peÅŸ peÅŸe sıralanmasından baÅŸka bir ÅŸey olmayacaktır. Aslında akım, dadaizmde olduÄŸu gibi, ikinci Dünya Savaşı yılları ve sonrası dönemlerin dengesini yitirmiÅŸ gençliÄŸine ait bir isyan hareketidir.    Letrizm bir edebi akım olarak doÄŸmuÅŸ olmasına karşın sinema baÅŸta olmak üzere dönemin müzik ve dans akımları üzerinde de etkisini göstermiÅŸtir.

LETRİZMİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ

*Harf ötesinde hiçbir şey yoktur. Aklımızda harf olmayan ya da harf olamayacak hiçbir şey yoktur. Yüzyıllardan beri, damar sertliğine uğramış 24 harf içinde çürüyüp giden alfabeye 19 yeni harf katmış olmakla öğünebiliriz."


*Ses taklidi yoluyla anlam ötesi bir müzikalite yaratmak isteyen letrisler, alfabeye on dokuz yeni harf daha ekleyerek, söz konusu amaçlarını gerçekleştirmeye çalışırlar.


*Aslında letrizmin çabalarına benzer bazı denemeleri daha önceki dönemlerde görmek mümkündür.


*Bir noktaya kadar yeni anlatım yolları arayışı olarak değerlendirilebilecek olan letrizmin, gerçekte estetik ve sanatla ciddi hiçbir ilişkisi yoktur.


*Letrislerin savunduğu doğrultuda yazılan metin (eğer buna metin denirse), hiçbir anlamı olmayan birtakım seslerin peş peşe sıralanmasından başka bir şey olmayacaktır.

BAÅžLICA TEMSÄ°LCÄ°LERÄ°


Isidore Isou

Maurice Lemaître

François Dufrêne

Isidore Isou

M. Lemaitre

F. Dufréne




Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.