EDEBİYAT TARİHİ

    Edebi eserleri ve bu eserleri ortaya koyan sanatçıları dönemleriyle birlikte inceleyen bilim dalına “Edebiyat Tarihi” denir. Diğer bir ifadeyle edebiyat tarihi, edebiyatın konusu içine giren eserleri, kişileri, tarih sırasına göre inceleyen ve değerlendiren bilim dalıdır. Edebiyat tarihi alanında çalışanlara “Edebiyat Tarihçisi” denir. Edebiyat tarihçisi bir edebi eseri, yazar ve içeriğinden hareket ederek tarihi gerçekliği içinde kavrayan; benzerleri arasındaki yerini belirleyen; o edebi eserin ait olduğu edebi türün gelişim çizgisindeki yerini ortaya koyan araştırıcıdır. Edebiyat tarihi; edebi eseri, o eseri ortaya koyan kişiyi ve edebi eserin ortaya çıktığı dönemi inceler.

    Edebiyat tarihi, tarih biliminin bir dalıdır. Tarih biliminin yöntemlerini kullanır. Edebiyat tarihi, ulusların, yüzyıllar boyunca oluşturduğu edebi eserleri inceler. Bu eserlerin ait olduğu ulusların duygu ve düşüncede aldığı yolu değerlendirir. Bütün bunları da bilimin araştırma yöntemlerini kullanarak nesnel bir şekilde yapar.

     Edebi eser, edebiyat tarihinin en önemli konularındandır. Her eserin ortaya çıkış tarihi, dönemi, süreci vardır. Her eser ortaya çıktığı dönemin özelliklerini taşır. Edebi eserler ulusların yaşamına tanıklık eder. Edebi eser ait olduğu toplumun duygu ve düşüncelerini yansıtır. Yazıldığı dönemin tarihi izlerini taşır. Edebiyat tarihi; edebi eserleri tarihi bir sıra içinde inceler. Bunu yaparken edebi esere, eseri ortaya koyan sanatçıya, dönemin özelliklerine mercek tutar. Bu süreçte edebi akımları, akımların ortaya çıkış nedenlerini ve sonuçlarını araştırır. Aynı dönemlerde farklı ülkelerdeki edebi gelişmeleri ve değişmeleri karşılaştırmalı olarak değerlendirir. Edebiyat tarihi incelemelerinde, eserlerden hareketle ulusların yaşamıyla ilgili tespitler yapılır. Bu tespitlere edebi eserler delil olarak gösterilir. Bu bağlamda edebi eser, belge niteliğindedir. Edebi eserler bakılarak ulusların zaman içinde nasıl değişimler yaşadıkları belirlenebilir. Edebiyat tarihinin temel kaynaklarından olan edebi eserler, uygarlık tarihinin de en canlı belgelerindendir. Bu nedenle edebiyat tarihi, uygarlık tarihinin de en önemli kollarından biri sayılır.

     Edebiyat tarihinin konularından bir diğeri de edebi eserleri yaratan kişilerdir. Hiçbir sanatçı yalnız, eserleri okunarak anlaşılmaz. Her sanatçı, kendi çağının adamıdır. Ailemizin, içinde yaşadığımız toplumun ve çevrenin, karakterimizin, mesleğimizin, dünya görüşümüzün, arkadaşlarımızın kişiliğimiz üzerinde etkisi vardır. Bu nedenle sanatçının kişiliğini meydana getiren etkenlerin araştırılması, eserlerinin yazılış sırasına göre incelenmesi, onların hangi koşullar ve duygular içinde yazıldığının anlaşılmaya çalışılması, yazarın düşünce ve sanat eğilimlerinin bilinmesi edebi eserin anlaşılmasını kolaylaştırır. Edebiyat tarihine konu olan sanatçı incelenirken sanatçının ait olduğu toplumun özellikleri, tarihi ve sosyal olaylar dikkate alınır. Sanatçının yaşadığı sosyal çevre göz önünde bulundurulur. Ayrıca edebiyat tarihi incelemelerinde, edebi eser ve o eser, ortaya koyan sanatçı kendi çağdaşlarıyla karşılaştırılır. Çünkü edebiyat tarihi araştırmalarında, incelenen çağın genel düzeyi belirlenmeden edebi eserin ve sanatçının değeri tam olarak anlaşılamaz.

     Edebiyat tarihi, bir ulusun kültürünün anahtarıdır. Ulusların duygu ve düşünce yaşamını tanımada önemli rol oynar. Bu eserler sayesinde ulusların hayata bakışı, düşünüşü, duyguları öğrenilir. Edebi eserlere dayanılarak ulusun düşünüşte, hayata bakışta, doğa ve toplum anlayışında, estetik zevkte, dünya görüşünde varmış olduğu aşama ortaya konur. Bütün bunlar, edebiyat tarihinin, ulusları tanımada çok önemli olduğunu gösterir.

      Edebiyat tarihçisi, araştırmalarını yaparken değişik bilimlere ve bilim alanlarına başvurmak zorundadır. Tarih bilimi bunların başında gelir. “Biyografi, bibliyografya, filoloji, sosyoloji, psikoloji, estetik” gibi edebiyat tarihçisinin yararlandığı diğer bilim dallarıdır.

Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.