Edebiyat Tarihi – Halk Bilimi İlişkisi

    Toplumun geleneklerini, göreneklerini, inançlarını, edebi ürünlerini inceleyen bilim dalına “halk bilimi” denir. Yani halk bilimi, bir ülkede yaşayan halkın kültür ürünlerini, geleneklerini, törelerini, inançlarını, müziğini, oyunlarını, masallarını, efsanelerini, halk kimliğini inceler. Bunların birbirleriyle olan ilişkilerini belirtir. Kaynak, gelişim ve etkileşim gibi sorunlarını kendine özgü yöntemlerle çözme çabası içinde olur. Sonuç, kural, kuram ve yasalarını bulmaya çalışır.

     Halk bilimine “folklor” da denir. “Folklor” karşılığı olarak ülkemizde eskiden “hakikat ve hakikat bilgisi” gibi sözler kullanılmıştır. Daha sonra bu sözler halk bilimini belirten bir terim olarak kabul edilmiştir.

     Halk bilimi, halkın ortak ürünlerini içine alır. Bunlar kim tarafından üretildiği, ortaya konduğu bilinmeyen “atasözü, deyim, bilmece, tekerleme, ninni, türkü, mani, ağıt, destan, halk hikâyesi, masal, efsane, meddah, karagöz, orta oyunu” gibi ürünler ile halkın kendine özgü araç ve gereçlerini kapsar. Halk bilimi özellikle, “efsane, masal, destan” gibi edebi ürünleri inceler. Halk kültürüne ait özellikler ve edebi ürünler de halk biliminin malzemesini oluşturur. Halkın inancı, sevinci, üzüntüsü, beklentisi, sıkıntısı, özlemi, değer yargıları türkülere, masallara, destanlara, efsanelere, fıkralara; hatta deyim ve atasözlerine yansır. Öyleyse edebiyat tarihi, halk bilimi için de çok önemli bir kaynaktır.

    Halk bilimi, edebiyat tarihinin önemli dallarından biridir. Bu ürünler, edebiyat tarihi içinde “Anonim halk edebiyatı” ürünleri olarak yer almış, edebiyat tarihçilerince ve folklor uzmanlarınca ayrı ayrı araştırılmış, derlenmiş ve değerlendirilmiştir.

    Türk halk biliminin ilk ürünleri, Türklerin yazıyı kullanmadığı devirlerdeki ürünlerdir. Bu halk ürünlerinin ilk örneklerini “Kaşgarlı Mahmut”un “Divan ü Lugati’t Türk” adlı eserinde görmek mümkündür.

     Eski çağlarda oluşan bu folklor ürünleri dışında bir de sonraları halk çevrelerince beslenen ve değerlendirilen dini-tasavvufi yolda ve din dışı konularda verilen ürünler vardır. Bunlara da Türk Halk Edebiyatı ürünleri denir.

Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.