AHMET MÄ°THAT EFENDÄ°

--------------------------------------------------------------------------------

     1844'te Ä°stanbul’da doÄŸdu. 28 Aralık 1912'de Ä°stanbul'da yaÅŸamını yitirdi. Ä°stanbul Mısır Çarşısı esnafından Hacı Sülayman AÄŸa'nın oÄŸlu. Babasını küçük yaÅŸta kaybetti. 1854'te Vidin'de bulunan aÄŸabeyi Hafız Ali AÄŸa'nın yanına gönderildi. EÄŸitimine burada baÅŸladı. 1857'de ailesi ile birlikte Ä°stanbul'a döndü. Mısır Çarşısı’nda bir aktarın yanına çırak verildi. AÄŸabeyinin yanında çalıştığı Mithad PaÅŸa'nın yanına girdi. Mithad PaÅŸa 1861'da NiÅŸ ValiliÄŸi'ne atanınca aÄŸabeyi ile birlikte NiÅŸ'e gitti. Rüşdiyeyi orada bitirdi. Rusçuk'da Tuna Vilayeti Kalemi'ne memur olarak girdi. Çalışkanlığı ile Mithad PaÅŸa'nın gözüne girdi. PaÅŸa ona kendi adını verdi. Bu arada özel dersler alarak Fransızca'sını ilerletti. 1866'da çevirmen olarak gittiÄŸi Sofya'da evlendi. Tuna Gazetesi'nin baÅŸyazarı oldu. 1869'da Mithad PaÅŸa ile birlikte BaÄŸdat'a gitti. Vilayet matbaası ve resmi vilayet gazetesi Zevra'nın müdürlüğünü yaptı. Ä°lk kitabı olan Hece-i Evvel adlı ders kitabını burada yazdı.

    1871'da aÄŸabeyi ölünce Ä°stanbul'a döndü. Tahtakale'deki evinin altına küçük bir matbaa kurarak kendi kitaplarını basmaya baÅŸladı. Bir yandan da Basiret gazetesine yazılar yazdı. 1872'da Namık Kemal ile tanıştı. Devir ve Bedir isimli iki gazete çıkardı. Bu gazeteler kapatılınca DaÄŸarcık ve Kırkambar dergilerini yayınladı. Bu dergilerde çıkan yazılar nedeniyle Namık Kemal, Ebüzziya Tevfik gibi yazarlarla birlikte Rodos'a sürgüne gönderildi. 3 yıl kaldığı Rodos'ta Medrese-i Süleymaniye isimli bir okul açıp ders verdi. 5. Murat'ın affıyla 1876'da Ä°stanbul'a döndü. 1876'da Ä°ttihat Gazetesi'ni yayınlamaya baÅŸladı. Muhalif tutumunu yumuÅŸatarak 2. Abdülhamit'e yakınlaÅŸtı. Devletin resmi gazetesi Takvim-i Vakayi ve devletin basımevi olan Matbaa-i Amire'nin müdürlüğüne atandı. Mithad PaÅŸa davasında paÅŸanın aleyhine tanıklık yaptı. 1878'de Osmanlı Sarayı'nın desteÄŸiyle Tercüman-ı Hakikat gazetesini kurdu. 1888'de Ä°sveç'te toplanan MüsteÅŸrikler Kongresi'ne katıldı. 1895'te Meclis-i Umur-ı Sıhhiye ikinci reisi oldu. Aynı yıl Sabah gazetesinde yayınlanan "Dekadanlar" baÅŸlıklı yazısıyla Servet-i Fünun'u eleÅŸtirdi. Sanat ve edebiyat çevrelerinin tepkisini çekti. Yazarlığı bırakmak zorunda kaldı. Ölümüne kadar Darülfünun'da dünya tarihi ve dinler tarihi dersleri verdi, hayır kurumlarında çalıştı.

--------------------------------------------------------------------------------

ESERLERÄ°

ROMAN-ÖYKÜ:

Kıssadan Hisse (öykü, 1869)

Esaret (1870)

Hasan Mellah (1873)

Hüseyin Fellah (1873)

Dünyaya İkinci Geliş yahut İstanbul'da Neler Olmuş (1873)

Yeryüzünde Bir Melek (1875)

Felatun Bey'le Rakım Efendi (1875)

Karı Koca Masalı (1875)

ROMAN-ÖYKÜ:

Paris'de Bir Türk (1876)

Süleyman Musuli (1877)

Karnaval (1881)

Vah (1882)

Dürdane Hanım (1882)

Acaib-i Alem (fenni roman, 1882)

Cellad (1884)

Letaif-i Rivayat (25 kitaplık öykü dizisi, 1887)

Haydut Montari (1888)

ROMAN-ÖYKÜ:

Demir Bey yahut İnkişaf-ı Esrar (1888)

Gürcü Kızı yahit İntikam (1889)

Diplomalı Kız (1890)

Müşahedat (romanın romanı, 1891)

Hayal ve Hakikat (1892)

Taaffüf (Fatma Aliye ile, 1895)

Gönüllü (1896)

Amerika Doktorları (fenni roman, 1898)

Jön Türk (1910)


OYUNLAR:

Eyvah (oyun, 1871)

Açık Baş (oyun, 1874)

Ahz-ı Sar yahut Avrupa'nın Eski Medeniyeti (1874)

Zuhur-ı Osmaniyan (1877)

Çengi (1877)

Çerkeş Özdenler (1884)

Fürs-i Kadim'de Bir Facia yahut Siyavuş (oyun, 1884)

DÄ°L KÄ°TAPLARI:

Durub-ı Emsal-i Osmaniye Hekimiyatının Ahvalini Tasvif (1871)

TARÄ°H:

Kainat (15 kitap, 1871-1881)

Ãœss-i Ä°nkilab (2 cilt, tarih 1877-1878)

Tarih-i Umumi (2 cilt, 1878-1879)

Mufassal Tarih-i Kurun-ı Cedide (3 cilt, 1886-1888)

Tedris-i Tarih-i Edyan (1913)

Tedris-i Tarih-i Umumi (1913)

MAKALE-MEKTUP:

Menfâ (1877)

Zübdet-ül Hakayık (anı-belge, 1878)

Ekonomi-Politik (1879)

Müntehabat-ı Tercüman-ı Hakikat (3 cilt, 1883)

Arnavudlar ve Solyotlar (1888)

Müntehebat-ı Ahmed Mithad (3 cilt, 1889)

Halla-ü Ukad (mektuplar, 1890)

RUHBÄ°LÄ°M:

Nevm ve Hâlât-ı Nevm (1881)

Ä°lhamat ve Tagligat (1885)


Edebibilgiler.com 2009 ©  Her hakkı saklıdır.